Kars Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Tasavvuf Ana Bilim Dalı Dr. Öğr. Üyesi Birol Yıldırım, Kars’ın köklü tasavvuf geleneğine ışık tutan bir saha araştırmasına imza attı. “Kars’ın Manevî Şahsiyetleri” ile ilgili yaptığı çalışmanın merkezinde yer alan isimlerden biri, Alvarlı Efe Hazretleri’nin Kars’taki temsilcisi olarak tanınan Mustafa Coşkun Efendi oldu.
Gazi Kars’ta Başlayan Bir Arayış
Dr. Birol Yıldırım, 2022 yılının Mart ayında akademik görev için geldiği Kars’ta sadece şehrin fiziki coğrafyasını değil, ruhunu da keşfetmek üzere yola çıktı. Bu niyet, onu aynı yılın Temmuz ayında Mustafa Coşkun Efendi’nin kapısına çıkardı. Yıldırım, bu buluşmayı sadece akademik bir bağlamda değil, “manevî bir tamamlanma” olarak tanımlıyor.
Alvarlı Efe’nin Kars’taki Temsilcisi
Mustafa Coşkun Efendi, (1868-1956) yılları arasında Erzurum Hasankale ilçesinde yaşamış Alvarlı Efe Hazretleri’nin Nakşibendî geleneğindeki önemli halifelerinden biri olarak biliniyor. Yüksek lisans tezinde Alvarlı Efe Hazretleri üzerine çalışan Dr. Yıldırım için bu bağ, daha da derin bir anlam kazanıyor. Yazılı kaynakların sınırlı olması nedeniyle, araştırma sürecinde sözlü tarih yöntemi ile bilgi toplama yöntemine başvurmuş; özellikle yaşlı gönül dostları, aile bireyleri ve tanıkların anlatımları çalışmasına kaynaklık etmiştir.
Bir Ömrü Hizmete Adamak
1892 yılında Erzurum’un Hasankale ilçesinde doğan Mustafa Coşkun, küçük yaşta ilim tahsiline başlamış, ancak seferberlik yılları ve babasının vefatı nedeniyle eğitimini yarıda bırakmak zorunda kalmıştır. 1914 yılında askere alınarak vatani görevine başlamış fakat Erzurum’da Ruslara esir düşmüştür. Mustafa Coşkun Efendi, diğer esirlerle birlikte Arpaçay’ın Gedik Satılmış Köyü’ndeki karantina merkezine getirilmiş oradan kaçarak önce Akçalar Köyü’ndeki dayılarının yanına sığınmış daha sonra Kars’a ulaşarak Kars’ın ebedi kurtuluşunu sağlayan orduta katılarak toplam 6 yıl süren askerlik vazifesini tamamlamıştır.
Askerlik sonrası manevî hizmet yoluna giren Coşkun Efendi, Alvarlı Efe Hazretleri’nden Nakşibendî, Erzurumlu Hacı İbrahim Baba’dan ise Kadiri hilafeti almıştır. 1950 yılında Kars Cezaevi’nde fahrî vaiz olarak görevlendirilen Efe Hazretleri, Ali Ağa ve Yusuf Paşa Camii başta olmak üzere birçok camide gönüllere hitap etmiştir.
Kendisine maaş ya da tahsisat teklif edilse de bunları kabul etmeyerek ticaret ve geçimini askerde öğrendiği ayakkabıcılık mesleğini ifa etmek sureti ile kendi el emeğiyle sağlamış, “Ben ücretimi Allah’tan beklerim” sözüyle hizmet anlayışını özetlemiştir. Bu anlayışla kendisine teklif edilen gazilik madalya ve maaşını da almamıştır.
Eserleriyle Yaşayan Bir Miras
1972 yılında vefat eden Mustafa Coşkun Efendi, Alvarlı Efe Hazretleri’nin “Senin yerin Harakânî’nin yanı olacak” müjdesi gereği Kars Evliya Camii haziresine defnedilmiştir. Bu türbenin arka bahçesinde Cumhuriyet döneminde vefat etmiş Hafız Kurban, Süleyman Evliyaoğlu ve Hasan Özyılmaz Efendilerin de kabirleri yer almaktadır. Kaleme aldığı Mevlid-i Şerifi bugün hâlâ kandil gibi mübarek gecelerde okunmakta, vaazlarından kalan veciz sözleri ve şiirleri ise sevenlerinin gönlünde yaşamaya devam etmektedir.
Mekânlar ve Tanıklıklarla Saha Çalışması
Dr. Birol Yıldırım, kıymetli tarihçi Sultan Aydın ve gazeteci Bedir Altunok ile birlikte gerçekleştirdiği saha çalışmasında, Mustafa Coşkun Efendi’nin uğradığı mekânları tek tek ziyaret etti. Arpaçay’ın Gedik Satılmış Köyü’nde esaretin, Keçebörk (Akçalar), Kuzgunlu, Küçük Boğatepe (Zavot), Köyleri, Akyaka ve Arpaçay ilçelerinde ve İstasyon mahallesinde metruk durumda olan Kars Cezaevi’nde ve Galip Efendi zamanında halıcı dükkanı iken Efe Hazretleri’nin sıklıkla uğrayarak sohbet ettiği bugün ise Favori Kuyumculuk olarak hizmet veren Kazım Paşa’daki mütevazı dükkanda manevî mirasın izlerini sürdü. Tanıkların hafızasından süzülen hatıralar, sözlü tarihin sıcaklığıyla çalışmaya yansıdı.
Yıldırım, çalışmasına katkı sunan tüm gönül dostlarına ve araştırmasına destek veren yol arkadaşlarına teşekkür ederek, bu çalışmanın sadece bir akademik katkı değil; aynı zamanda bir gönül borcu olduğunu vurguladı.
Yorumlar
Kalan Karakter: