ORUÇ VE HAYA
Bismillahirrahmanirrahim
Oruç ve hayâ arasında bir ilişki kurabilmek için önce hayâyi anlamamız gerekir.
Hayâ eş anlamlı olarak dilimizde edep ve ar kelimeleri ile beraber sıklıkla kullanılmaktadır.
Hayâ sözlükte utanmak çekinmek nefsin kötü davranışlarından rahatsız olmak demektir.
Cüneyd-i Bağdâdî ise “Hayâyı hak sahibi hakkında haddi aşmaktan alıkoyan ahlak olarak” açıklamıştır.
Şair, dizelerinde;
Edep bir taç imiş nur-ı Hüdadan
Giy ol tacı Emin ol her beladan
diyerek edepli olmayı övmüştür.
Dinimizde ise hayâ teşvik edilmiş bu konuda pek çok hadis rivayet edilmiştir.
“Hayan yoksa dilediğini yap”. (İbni Mâce, Zühd 17)
“İman 70 küsür şubedir haya da imandan bir şubedir”. (Nesâî, Îmân,16)
“Her dinin bir ahlakı vardır islam ahlakı 'nın özü ise hayadır”. (İbni Mâce, Zühd 17)
Böylece hayâ Müslümanların en belirleyici ahlaki nitelikleri ve değer ölçüleri arasındadır.
Hayâ ikiye ayrılır: Biri kullardan utanmak diğeri Allah'tan haya etmektir. B;ir hadisi şerifte
“Allah'tan hakkıyla hayâ ediniz”. (Tirmizi, Kıyamet, 25) buyrulmaktadır. Allah'tan hayâ etmek ise emrettiklerini yapmak nehyettiklerinden kaçınmak olarak açıklanmıştır.
Hac sûresindeki ayeti kerimede; “Her kim Allah'ın hükümlerine saygı gösterirse, şüphesiz bu, kalplerin takvâsındandır” (Hac, 32) buyrulmuştur.
Oruç tutmak İslâm'ın beş temel şartından birisidir.
Savm yani oruç sözlük manası olarak insanın nefsini tutması ve herhangi bir şeyden engellemesi anlamına gelmektedir.
Müminden beklenen şey başta kalp ruh ve maddi manevi bütün azaları ile oruç tutmaktır. Bu durumu; “Kim yalan konuşmayı ve yalan dolanla iş yapmayı terk etmezse Allah o kimsenin yemesini içmesini bırakmasına kıymet vermez “ (Buhârî, Savm, hadis-i şerif açıklamaktadır.
Sonuç olarak kamil iman sahibi bir mümin olabilmemiz için hayâyı hayatımıza her alanda tatbik etmeliyiz. Orucu yeme içmeyi bırakmaktan çıkarıp elleri harama uzatmaktan dili yalan, gıybet, dedikodudan gözleri harama bakmaktan muhafaza ederek tuttuğumuz oruçlarımızı ayette bahsedilen kalpleri takvalı ve Rabbimize karşı hayalı olmuş oluruz.
H.N.ÖZTÜRK
Kardelen Kuran-Kursu Öğreticisi
Yorumlar
Kalan Karakter: